YENI ZELANDA GEZI REHBERI

YENI ZELANDA GEZI REHBERI:

-           Iki ana buyuk ada ve bir iki ufak adadan olusuyor, iki buyuk Kuzey ve Guney Adasinin ortasindaki Wellington ulkenin baskenti

-           Yuzolcumu gayet buyuk ama cok az nufus barindiriyor (4.5 milyon vatandas + 1 milyon turist ve gecici calisan work&travel)

-           Halen Kralice’ye bagli ama parlemantosu da var. Kralice, birlesik kralligin kralicesi, ama sembolik bir anlami olsa gerek, cunku kraliyet ailesine dair pek bir iz gormedim (Royal Family ismini tasiyan, muze, ev, kosk, toprak vs). Ama diger yandan da Parlamento tarafindan alinan kararlarin onayina sunulmasi icin onu temsil eden bir makam var.

-           Ulkenin ismi sanildigi gibi Ingilizlerden gelmiyor. Hollanda’daki Zealand Adasinin isminden geliyor.

-           Ulkenin yerlileri bundan 800 sene evvel gelen Polenezyali Maoriler. Adaya Avrupalilardan daha evvel gelmisler ama yine de cok eski degil tarihleri.  Yeni Zellanda ismi (ki belki de ileride degisir) Maorice Yeni Zelanda'ya Aotearoa deniyor. Uzun Beyaz Bulutların Ülkesi anlamına geliyor. Ao bulut, safak, gunduz ya da dunya anlamina, tea beyaz, acik ya da parlak anlamina ve roa uzun anlamina karsilik. Yani Aotearoa = Uzun Beyaz Bulutun Ulkesi

-           Ulkede heryerde Ingilizce konusuluyor, ama nufusun %15’ini olusturan Maori’lerin dili Maorice ve Isaret Dili de siklikla kullaniliyor, keza ucaklarda, muzelerde, alisveris merkezlerinde Maorice soslu Ingilizce kullaniyorlar

-           Ulkenin buyuk cogunlugu ya Milli Park ya koyunlarla dolu tarlalar (ciftlik degil). Dunyanin en meshur Milli Parklarindan Milford Sound burada.

-           Ingilizlerin herhalde somurgelestirmeyi basaramadiklari (ya da sinirli basardiklari), ayni sekilde kendilerinden evvel olan bir kulturu benimsedikleri tek ulke tahminen. Ilk gelen denizcileri pek bir sopalamislar, yillarca fiyakali Ingilizler de Hollandalilar da karaya cikamamislar

-           Ulkenin en meshur 3 kisisi herhalde soyledir: Sir Harold Gillies: Plastik cerrahiyi dunyada ilk uygulayan doktor, Sir Edmund Hillary, Everest’e ilk cikan dagci (serpalardan sonra sanirim ), Sir Peter Jackson (Lord of the Rings), kisaca herkes Sir, Lord, Kont, Duk vs bu ulkede, kralicem sagolsun

-           Dunya’da hem en cok goc alan hem de goc veren ulkelerden ama Turkiye’den gelecek olanlar bir mesaj atsin, cunku gocmenlik TC vatandaslarina biraz daha zorca

-           Ulkenin diger bir adi Kiwi. Halk kendilerine ben Kiwi’yim diyor. Kiwi meyvasi da olmasina karsilik, esasinda ucamayan uzun gagali bir kus turu. Her hediyelik esya dukkaninda Kiwi cikabilir (sari renkli) trafik tabelasi olmasina ragmen, ki Avustralya’da her yol uzerinde Kanguru cikabilir tabelasi var, ben Kiwi cikabilir trafik levhasini herhalde 4-5 here gordum.

-           Dunyada nufusa gore en cok koyun olan ulke herhalde, ben orada iken 40 milyon civarinda idi, haliyle kisi basina dusen koyun miktari 8’in uzerinde ama dunyada en cok koyun olan ulke Avustralya esasinda

-         Abel Tazman / James Cook: Yeni Zelanda’ya ilk ulasan Avrupalilar, Hollandali (Danimarkali da diyorlar) Abel Tasman onderliginde gelenler(mis) (1642’de) buraya geldi. Murettabatinin cogunlugunu Maori ataklarinda kaybetmis, canini zor kurtarmis, kacarak. Ama sansina Guney Adasinin en guzel plajlarinin oldugu bolgeye ulasmislar, ki bu bolge kendi adi ile aniliyor simdi. Arada baskalari geldi mi bilmiyorum ama Ingiliz Tarihcilere gore Tasman Bey’den cok uzun yillar sonra İngiltereli Kaptan James Cook 1769’da buralara gelmis, ama feth edememis, etrafini dolasmis ulkenin. Maori’ler cetin ceviz, bayagi bir savasmislar 1870 yılına kadar, kabileler ve Birlesik Krallik arasinda antlasma imzalanana kadar. Tazman Beyin de Cook Pasha’nin da ismini hala barindiriyorlar ulkede, ender kullanilan Ingilizce (Avrupa dilleri kokenli) isimlendirmeler arasinda NZ’da. Neyse kisaca tüm kolonileri arasinda en cok Maorilerden çeken Birlesik Krallik, 1840’da Maori sefleri ile Waitangi anlasmasini yaparak Yeni Zelanda’yi keni kolonisi olarak ilan etmis.

-           Yeni Zelanda basindan beri (Maori etkisi sanirim) cok liberal bir ulke olmus. Halkin %50’si tanriya inanmiyor, escinsel evliligi legal, araba kullanma yasi 15, resit olma yasi 16, kadinlara secme (1893) secilme hakkini veren ilk ulke, kendi bayraklarini veya ulke ismini degistirmeyi dusunup tartisiyorlar, beyaz tuy’den bayrak, ama afilli J

-           Ulkenin ustunde ozon tabakasi inanilmaz ince, bunu daha evvel NZ etrafinda, okyanusya’da yapilan nukleer denemelere bagliyorlar. 50+ krem kullanmazsaniz, pavurya kirmizisi kivamina 20 dakikada (isik hizinda) terfi ediyorsunuz, yani gunesin zararli isinlarini engelleyen ozon tabakasi cok ince. O yuzden her turlu nukleer (silah,enerji, zenginlestirme…) calismasi yasak, herhalde ender ulkelerden biri bu konuda yine.

-           Ingilizce aksani Avustralya’lilara oranla daha yumusak ve anlasilabilir ama size hic duymadiginiz kelimeler soyleyebilirler, sasirmayin, Sweet as, bro – Harika! Benim en cok duydugum sozcuk oldu

-           Ilk havalimanina indigim andan itibaren gordugum Maori’ler, ortalama bir ayibogan kivaminda, kadini ve erkegi ile, uzun boy, genis omuz, kalin bel, balder,ense, bacak ve kol. Oyle pek spor kaynakli da degil, genetik. Zaten NZ (All Blacks) Rugby takimini bilenler, ne demek istedigimi anlayacak. Herhalde dunya’da bu sekilde vucudu bu tip sporlara ugun pek baska bir millet yoktur.

-           Maori nufusu hala cok onemli oranlarda, ulke bu kadar fazla goc almasina ragmen. Ama sanki yeni gelenlerde, yillardir yasayanlar da kendilerini Maori’lere yakin hissediyorlar sanirim, cunku Maori’lerin surat ve vucutlarini dovme yaptirmalari (sacma sapan dovmeci sekilleri degil, hep benzer sekiller var Maori’lerde, ozellikle ‘surat’ ve bacaklar ve kollarda), ciplak ayak dolasmalari, burunlarini samimi bir sekilde degdirmeleri, (Maori kaynakli) isaret dilini birbirlerinden uzakta iken konusmalari vs

-           Helikopter sesine bazi bolgelerde alismak lazim, gelen turist’in daha parali olmasi, buzul’lara yuruyusun sinirlandirilmasi vs sebeplerden dolayi, deniz ucagi, kara inebilen kizakli ucak, her cesit helicopter atta biplane (cift kanat) ucaklar dahi var heryerde. Fiyatlar pahali ama ucuz alternatifler de yok degil, ben 99NZD ile ufak bir buzul turu yaptim ve tam isabetti secim olarak

-           ANZAC (Australian and New Zealand Army Corps) ismi de her sekilde karsiniza cikiyor gezdikce, hemen her buyuk sehirde bir memorial ya da mezarlik gormek olasi, Turkiye’den gelmek prestij sagliyormus diye yazmis bazi Turk gezgnler ama ben oyle hicbir heyecan belirtisi gormedim

-           Cep telefonu sinyali yok genelde (bilincli olarak tabii ki de), ayni sekilde de radyo sinyali de zayif. Bunun en iyi tarafi, fotograf cekerken insan yapimi verici kulesine rastlamamak 

-           Ulkede hicbir fabrika bacasi veya bilindik uretim olmalasina ragmen, fiyatlar cok pahali ve ekonomi iyi. Benim gordugum koyun, tarim, ormancilik, balikcilik ve turizm’den baska birseyleri yok (1980 oncesinin efsane Turkiye kalkinma dusleri) ama Ingiliz usulu, kendi paralarini pahali konumlandirmislar, gelen milyonlarca yabanci (turist ve ogrenci), para harcadikca sistem iyi bir sekilde calisiyor. Koyun yunu ve sutunden zenginlik, sehir efsanesi bence, ama ulke kendi kendine yeten bir tarim ulkesi gorunumunde, kurak toprak gormedim, volkanik olmasindan sanirim, 4,5 milyon nufus olunca, tabii yer altindaki sicak su kaynaklari ve diger dogal enerji yontemleri, enerjiye bagimliligi minimize etmis.

-           NZ’da da benim karsilastigim herkes cok sicak davrandi, icten gelen, yapmacik degil. Her girilen mekanda mutlaka hal hatir soruluyor ilk olarak, ne istiyorsun degil  Haliyle girdiginiz heryerde, ben iyiyim sen nasilsin cevabina hazir olun J

-           Musluktan su icilebilen ve bu suyun guzel oldugu ender ulkelerden

-           Tek seyahat edenler icin bir cennet, kimse size hicbir sekilde rahatsiz etmez, siz istemedikten sonra ama bunun da tek dezavantaji, yardim lazimsa da pek kimse rahatsiz etmez, keza otostop da mumkun degil, kimse rahatsiz etmiyor J

-           Ayni sekilde yilan, akrep, tarantul vb gibi surungenlerden korkanlar icin de bir cennet,  ulkede hayvanat bahcesi haricinde yok, ulke disindan ithal hayvan yok (kedi kopek gormedim kucuk kasabalarda, kesin vardir ama siki kontrollu), sadece gemilerle gelen ufak sican’lar icin inanilmaz bir calisma yapiyorlar, hedef sadece NZ’nin olan hayvanlari barindirmak. Yani Kanguru gorecegim diye pek dusunmeyin yok. Keza Kiwi var ama onu da goren yok, sadece sesi var J

-           Bircok macera sporunun dogdugu ulke (keza hostel kavraminin da en ust duzeye cekildigi ulke), haliyle skydiving, bungee jumping, kanyon swing, jetboat vs gibi aktivitelerden en az birini yapmadan donmemek lazim, her sene baska bir aktivite icat oluyor mu bilmiyorum ama bildigim bu sporlarin hem guvenlik hem kalite hem de malzeme acisindan en ust duzeyde oldugu, ayni sekilde en pahali J

-           Lord of the Rings ve Hobbit meraklilari icin cennet, film mekanlarinin Ulusal Park sinirlari disinda kalanlari, turizme acilmis durumda ve gayet keyifli, keza ulkede yuruyus yaparken veya araba ile giderken bir suru tanidik mekan geciyorsunuz bu iki filmed olan

-              Son olarak da sanirim dunyada magmaya en yakin hissedebileceginiz yerlerden biri Yeni Zellanda, her kosesinde bir yerden yukselen dumana rastlamak mumkun